بجیر بن زهیربُجَیْرِ بْن‌ِ زُهَیْرِ بْن‌ِ اَبی سُلْمی، شاعر مخضرم بود. ۱ - نسبوی از قبیله مُزَینه از تیره مُضَر برخاست، پدرش زهیر بن ابی سلمی ، از اصحاب معلقات، و برادرش کعب، سراینده قصیده معروف «بانت سعاد» (ه م) بود. ۲ - پیشینهاز زندگی و فعالیت‌های ادبی بجیر به رغم شهرت نسبیش، آگاهی‌های تاریخی اندکی در دست است. ابن‌قتیبه دینوری [۱]
ابن‌قتیبه، طبقات الشعراء، ج۱، ص۵۹_۶۰، لیدن، ۱۹۰۲م.
و ابوالفرج اصفهانی، [۲]
ابوالفرج اصفهانی، الاغانی، ج۱۷، ص۸۶_۸۹، به کوشش علی محمد بجاوی، بیروت، مؤسسه جمال للطباعة و النشر.
در مقایسه با نویسندگان معاصر خود اطلاعات جامع‌تری از نحوه اسلام آوردن وی تدارک دیده‌اند. از آن دو که بگذریم در دیگر منابع چیزی جز تکرار روایات کهن یا نقل حوادث بی‌اهمیت [۳]
عبدالقادر بغدادی، خزانة الادب، ج۹، ص۵۰۲ ۵۰۳، به کوشش عبدالسلام محمد هارون، قاهره، ۱۴۰۸ق/ ۱۹۸۸م.
[۴]
عبدالقادر بغدادی، خزانة الادب، ج۹، ص۴۹۸ ۴۹۹، به کوشش عبدالسلام محمد هارون، قاهره، ۱۴۰۸ق/ ۱۹۸۸م.
نمی‌توان یافت.۳ - مسلمان شدن ویبجیر اندکی قبل از سال ۷ق پیش از برادرش کعب به دین اسلام گروید [۵]
ابوالفرج اصفهانی، الاغانی، ج۱۷، ص۸۶_۸۹، به کوشش علی محمد بجاوی، بیروت، مؤسسه جمال للطباعة و النشر.
[۶]
ابن‌ماکولا، الاکمال، ج۱، ص۱۹۱، به کوشش عبدالرحمان بن یحیی معلمی یمانی، حیدرآباد دکن، ۱۳۸۴ق.
[۷]
عمر فروخ، تاریخ الادب العربی، ج۱، ص۲۸۲، بیروت، ۱۹۸۴م.
. به محض آنکه خبر اسلام آوردن بجیر به کعب رسید، قصیده‌ای در نکوهش برادر سرود و این قصیده او را مبغوض پیامبر اکرم (ص) گردانید. کعب که بر جان خود هراسیده بود، پنهانی نزد پیامبر (ص) آمد و زنهار خواست.۴ - حمایت از اسلامبجیر پس از گرویدن به آیین اسلام، به میان افراد قبیله خود بازگشت، اما چندی بعد، به حضرت پیامبر (ص) در مدینه پیوست و به حمایت از اسلام برخاست. وی در فتح مکه و غزوات خیبر و حنین همراه پیامبر (ص) بود و با سرودن اشعاری حماسی، روحیه جهاد را در کالبد مسلمانان می‌دمید. [۸]
ابن‌قتیبه، طبقات الشعراء، ج۱، ص۶۷، لیدن، ۱۹۰۲م.
[۹]
ابوالفرج اصفهانی، الاغانی، ج۱۷، ص۸۸_۸۹، به کوشش علی محمد بجاوی، بیروت، مؤسسه جمال للطباعة و النشر.
[۱۰]
ابن‌کثیر، البدایه و النهایه، ج۴، ص۳۳۹، به کوشش احمد ابوملحم و دیگران، بیروت، ۱۴۰۵ق/۱۹۸۵م.
[۱۱]
ابن‌کثیر، البدایه و النهایه، ج۴، ص۳۵۰، به کوشش احمد ابوملحم و دیگران، بیروت، ۱۴۰۵ق/۱۹۸۵م.
۵ - اشعار ویحطیئه اشعار او را روایت کرده است. [۱۲]
ابوالفرج اصفهانی، الاغانی، ج۱۷، ص۸۲، به کوشش علی محمد بجاوی، بیروت، مؤسسه جمال للطباعة و النشر.
[۱۳]
عبدالغنی ازدی، المؤتلف و المختلف، ج۱، ص۱۳، به کوشش محمد محیی‌الدین جعفری، حیدرآباد دکن، ۱۳۲۷ق.
[۱۴]
علی دار قطنی، المؤتلف و المختلف، ج۱، ص۱۵۱، به کوشش موفق بن عبدالله، بیروت، ۱۴۰۶ق/۱۹۸۶م.
در منابع جمعاً ۲۳ بیت از اشعار بجیر بن زهیر یافت شده است [۱۵]
ابوالفرج اصفهانی، الاغانی، ج۱۷، ص۸۹، به کوشش علی محمد بجاوی، بیروت، مؤسسه جمال للطباعة و النشر.
[۱۶]
حسن آمدی، المؤتلف و المختلف، ج۱، ص۷۵، به کوشش عبدالستار احمد فراج، قاهره، ۱۳۸۱ق/۱۹۶۱م.
[۱۸]
ابن‌حجر عسقلانی، الاصابه، ج۱، ص۱۴۳، بیروت، ۱۳۲۷ق.
[۱۹]
ابن‌اثیر، اسدالغابه، ج۱، ص۱۶۵، بیروت، داراحیاء التراث العربی.
[۲۰]
ابن‌کثیر، البدایه و النهایه، ج۴، ص۳۱۰، به کوشش احمد ابوملحم و دیگران، بیروت، ۱۴۰۵ق/۱۹۸۵م.
[۲۱]
ابن‌کثیر، البدایه و النهایه، ج۴، ص۳۳۹، به کوشش احمد ابوملحم و دیگران، بیروت، ۱۴۰۵ق/۱۹۸۵م.
[۲۲]
ابن‌کثیر، البدایه و النهایه، ج۴، ص۳۵۰، به کوشش احمد ابوملحم و دیگران، بیروت، ۱۴۰۵ق/۱۹۸۵م.
[۲۳]
ابن‌کثیر، البدایه و النهایه، ج۴، ص۳۶۸، به کوشش احمد ابوملحم و دیگران، بیروت، ۱۴۰۵ق/۱۹۸۵م.
که در آن‌ها مفاهیمی چون برائت از آیین بت‌پرستی ، تمجید از دلاوری‌های مسلمانان و نکوهش دشمنان رسول (ص) به چشم می‌خورد. [۲۵]
ابن‌حجر عسقلانی، الاصابه، ج۱، ص۱۴۳، بیروت، ۱۳۲۷ق.
[۲۶]
ابن‌کثیر، البدایه و النهایه، ج۴، ص۳۳۹، به کوشش احمد ابوملحم و دیگران، بیروت، ۱۴۰۵ق/۱۹۸۵م.
۶ - فهرست منابع(۱) حسن آمدی، المؤتلف و المختلف، به کوشش عبدالستار احمد فراج، قاهره، ۱۳۸۱ق/۱۹۶۱م. (۲) ابن‌اثیر، اسدالغابه، بیروت، داراحیاء التراث العربی. (۳) ابن‌حجر عسقلانی، الاصابه، بیروت، ۱۳۲۷ق. (۴) ابن‌عبدالبر، الاستیعاب، به کوشش علی محمد بجاوی، قاهره، ۱۳۸۰ق/۱۹۶۰م. (۵) ابن‌قتیبه، طبقات الشعراء، لیدن، ۱۹۰۲م. (۶) ابن‌کثیر، البدایه و النهایه، به کوشش احمد ابوملحم و دیگران، بیروت، ۱۴۰۵ق/۱۹۸۵م. (۷) ابن‌ماکولا، الاکمال، به کوشش عبدالرحمان بن یحیی معلمی یمانی، حیدرآباد دکن، ۱۳۸۴ق. (۸) ابوالفرج اصفهانی، الاغانی، به کوشش علی محمد بجاوی، بیروت، مؤسسه جمال للطباعة و النشر. (۹) عبدالغنی ازدی، المؤتلف و المختلف، به کوشش محمد محیی‌الدین جعفری، حیدرآباد دکن، ۱۳۲۷ق. (۱۰) عبدالقادر بغدادی، خزانة الادب، به کوشش عبدالسلام محمد هارون، قاهره، ۱۴۰۸ق/ ۱۹۸۸م. (۱۱) علی دار قطنی، المؤتلف و المختلف، به کوشش موفق بن عبدالله، بیروت، ۱۴۰۶ق/۱۹۸۶م. (۱۲) عمر فروخ، تاریخ الادب العربی، بیروت، ۱۹۸۴م. ۷ - پانویس
۸ - منبعدانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «بجیر بن زهیر»، ج۱۱، ص۱۹. |